انتخاب نماینده خبرگان توسط مردم ایران در اصل تصمیمی است که ایرانیان برای تمام مردم جهان اتخاذ می‎کنند

یکی از ارکان اصلی، بلکه اصلی‎ترین رکن نظام جمهوری اسلامی ایران، ولایت فقیه می باشد؛ زیرا هم مشروعیت نظام وابسته به آن بوده و  هم نقطه اصلی تفاوت بین حکومت اسلامی شیعی و دیگر حکومت‎ها، در این رکن است.
بحث در این موضوع از دیرباز در میان فقهای شیعه مطرح بوده و تمامی قائلین به ولایت فقیه، آن را بر مبنای نصب از سوی ائمه علیهم السلام تبیین می‎کردند؛ یعنی معتقد بودند که فقیه جامع الشرایط از سوی امام معصوم(ع) به مقام ولایت منصوب شده است.
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و تشکیل حکومت اسلامی بر مبنای ولایت فقیه، باعث طرح بحث‎های بیشتر و عمیق‎تری در این زمینه گردید و این مباحث، راه را برای ارائه نظریات جدید هموار نمود. یکی از این آرای جدید، نظریه «انتخاب» بود که از سوی بعضی فقها و اندیشمندان(1) مطرح شد و از همان ابتدا مورد نقد و بررسی قرار گرفت؛ در ادامه به بررسی بسیار اجمالی دو نظریه انتصاب و انتخاب خواهیم پرداخت.
نظریه انتخاب:
 این نظریه می‎گوید ائمه معصومین(ع) فقهای جامع الشرایط را به عنوان کاندیدا و نامزد مقام رهبری به مردم معرفی کرده‎اند یعنی تنها شرایط رهبر را برشمرده‎اند و به هیچ یک از آنان ولایت را تفویض ننموده‎اند بلکه این کار را بر عهده مردم گذارده‎اند و مردم نیز با انتخاب مستقیم یا غیر مستقیم خود (ازطریق خبرگان) به یکی از نامزدهای مقام رهبری، ولایت را تفویض می‎کنند.

نظریه انتصاب:
این نظریه می‎گوید فقیه واجد شرایط برتر، از سوی ائمه(ع) دارای مقام ولایت است و خبرگان از طریق انتخاب یا به تعبیر بهتر انکشاف(کشف کردن) خود، او را تشخیص داده و به امت اسلامی معرفی می‎کنند؛ بنابراین خبرگان هیچ گونه ولایتی به او تفویض نمی‎کنند بلکه ولایت او از سوی ائمه تفویض شده‎است؛ در این صورت حتی در زمانی که حکومت، در دست فقیه نیست یا در حالت عدم اقبالِ اجتماعی، فقیه، ولایت دارد و در صورت صدور حکم حکومتی، اطاعت مردم از او واجب است. امام خمینی در این ‎باره می‎گویند: «اگر برای فقها امکان اجتماع و تشکیل حکومت نباشد، هر چند نسبت به عدم تأسیس حکومت اسلامی معذورند ولی منصب ولایت آنها ساقط نمی‎شود، با اینکه حکومت ندارند بر امور مسلمین، بلکه بر نفوس مسلمین ولایت دارند.» (2)
ذکر این نکته ضروری است که شیعیان  واژه «نصب» را همواره در بحث امامت استفاده کرده‎اند که نشانگر توجه خاص این مذهب به الهی بودن مقام امامت است و معتقدند که امام باید از سوی خداوند متعال «منصوب» گردد.
در ادامه مسیر انتصاب امام که ویژه معصومان است و خداوند توسط پیامبر (علیه السلام) آنان را منصوب کرده‎است، با نصبی مواجهیم که از سوی امامان معصوم (علیه السلام) انجام گرفته‎است که در واقع این دو نصب در طول یکدیگر قرار می‎گیرند و آن نصب حاکم اسلامی بر جامعه اسلامی در زمان غیبت امام معصوم است. و در همین راستا شیخ مفید می‎فرماید:
« اقامه حدود وظیفه حاکم منصوب از جانب خداوند است که همانا ائمه هدی علیهم السلام هستند و آن‎ها نیز افرادی را برای امارت و حکومت نصب فرموده‎اند که تا حد امکان از فقهاء شیعه هستند»(3)
نکته قابل تامل این است که بدون شک، وقتی مردمی این نگاه را داشته‎باشند که فقیه جامع الشرایطی که بر آن‎ها حکومت می‎کند منصوب شده از سوی امام معصوم است و توسط مردم و یا خبرگان آن‎ها منتخب آنان کشف شده است، نوع تبعیت مردم از ایشان با زمانی که این نگاه وجود داشته‎باشد که فقیه حاکم، انتخاب شده توسط خود مردم یا خبرگان است متفاوت خواهدبود؛ زیرا در نگاه نخست جنبه الهی بودن مقام ولایت پررنگ‎تر بوده و در نگاه دوم جنبه زمینی بودن آن.
نکته لازم به ذکر این است که در هر دو حالتِ  اعتقاد به نظریه انتخاب و یا انتصاب، اهمیت وجود افراد با تقوا، دقیق و آشنا به مسائل فقهی و شرعی در مجلس خبرگان بسیار پررنگ است؛ زیرا اگر افرادی که وارد مجلس خبرگان می‎شوند و کارویژه اصلی آن‎ها معرفی رهبر امت اسلامی است از صلاحیت لازم و تقوای مناسب جهت انتصاب و یا انتخاب رهبر برخوردار نباشند، با عدم توانایی کشف مصداق مقام رهبری (در صورت اعتقاد به نظریه انتصاب) و یا انتخاب نا به‎جای خود(در صورت اعتقاد به نظریه انتخاب)، مدیریت جامعه اسلامی را بر عهده فردی می‎سپارند که توانایی اداره امور مسلمانان را نداشته و با حرکت در مسیر مخالف اسلام، کشور اسلامی را با خطر جدی مواجه می‎کند. همان‎گونه که تاریخ انقلاب یک بار شاهد احتمال وقوع این اشتباه بوده‎است که با هوشمندی امام خمینی این خطر از جامعه اسلامی رفع گردید.
 اهمیت انتخاب خبرگان برای معرفی رهبر کارآمد زمانی پررنگ‎تر می‌شود که به این نکته توجه نماییم که امروزه گستره تاثیرگذاری و نفوذ ولایت فقیه و تبعیت از او، از مرزهای ایران فراتر رفته و تمامی مسلمانان اعم از شیعه و سنی و حتی بسیاری از غیر مسلمانان را نیز تحت تاثیر قرار داده‎است؛ از این رو هرگونه اشتباه در شناخت مصداق و یا انتخاب رهبر از سوی خبرگان می‎تواند امت اسلامی در سراسر جهان را با چالش جدی مواجه سازد و مسیر حرکت مسلمانان و مستضعفان جهان را تغییر دهد.
از این روست که انتخابات مجلس خبرگان در ایران همواره مورد توجه دوست و دشمن بوده و مخصوصا دشمنان سعی در تاثیرگذاری در چگونگی انتخاب مردم داشته‎اند. زیرا به وضوح می‎دانند این خبرگان هستند که می‎توانند با چگونگی نظارت بر رهبر فعلی و یا چگونگی معرفی مصداق رهبر بعدی، بر معادلات داخلی، منطقه‎ای و حتی بین‎المللی موثر باشند.
از این رو می‎توان گفت انتخاب نماینده خبرگان توسط مردم ایران در اصل تصمیمی است که ایرانیان برای تمام مردم جهان اتخاذ می‎کنند بنابراین باید نهایت دقت را در این تصمیم‎گیری به‎کار گیرند تا اسباب اعتلای امت اسلامی را فراهم آورند.

امید است با انتخاب‎های صحیح و دقیقمان زمینه‎ساز رسیدن به مدینه فاضله ظهور باشیم. (انشاءالله)



فهرست منابع
1-    از طرفداران نظریه انتخاب می توان به آیة الله حسینعلی منتظری در کتاب «دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة » و آیة الله محمد مهدی آصفی درکتاب «ولایة الامر» اشاره کرد.
2-    امام خمینی /صحیفه امام / ج 17 / ص 95.
3-    المقنعه، شیخ مفید، ص۸۱۰-۸۱۲.    

منبع : جنبش مصاف

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: